Hoe ik vier kenmerken van het medium belichte in de Stripbattle
*this article is in Dutch, an English version can be read here!
ACHTERGROND
De Stripglossy is een Nederlands magazine (een glossy eigenlijk) helemaal gewijd aan… strips!
Een van de rubrieken is de zogenaamde ‘strip-battle’ waarin drie jonge (kuch) stripmakers het tegen elkaar opnemen.
Vorig jaar werd ik gevraagd om mee te doen aan deze stripbattle.
In drie voorrondes mochten we telkens een strip maken van één pagina.
De twee stripmakers met de meeste stemmen aan het eind van de voorrondes mochten door naar de finale.
Bij iedere ronde hoorde een specifiek thema, waar je je strip aan kon ophangen.
TWIJFEL
In de eerste instantie twijfelde ik om überhaupt mee te doen aan deze stripbattle.
Publieksstemmen? Is dat wel een eerlijke manier om te kijken welke strip het best is?
Kost zo’n strip niet enorm veel tijd in mijn toch al drukke schema?
En ik wist uit ervaring, als je maar één pagina krijgt om mee te werken, dat het heel moeilijk is iets anders neer te zetten dan een ‘simpele’ gag-strip.
Terwijl mijn doel nu juist is, de mogelijkheden van het medium laten zien en verkennen, kan dat wel in zo’n kleine ruimte?
MAAR, strip is bij uitstek een medium dat gedijt dankzij (en niet ondanks) beperkingen (deadlines, paginaomvang etc).
BOVENDIEN, geprint worden is gewoon gaaf.
Dus besloot ik mee te doen!
Voor iedere ronde (iedere strip dus) wilde ik één van de unieke aspecten van het medium uitlichten.
En het thema van die ronde trouw blijven.
Die aspecten zijn: de verbal-visual blend, definitiekwestie, tekenstijl en publieksparticipatie.
In dit artikel laat ik graag zien hoe ik deze aspecten in iedere strip aan bod liet komen.
Klaar voor?
Daar gaan we!
1. Verbal-visual blend
Een van de belangrijkste dingen die strips onderscheidt van andere kunstvormen is het samenspel tussen woord en beeld.
De zogenaamde verbal-visual blend.
Een strip is meer dan allen maar plaatjes.
Maar ook zeker meer dan alleen maar tekst.
Een succesvolle strip gebruikt woord én beeld om een geheel te creëren dat meer is dan de som der delen.
Dat gegeven was de insteek voor mijn bijdrage aan Stripglossy 04, met als thema ‘sollicitatie’.
De tekst is een (formele) acceptatiebrief, terwijl het beeld laat zien welke truc de ‘kandidaat’ heeft hiervoor uithaalde.
Had ik in de tekst letterlijk het gesprek weergegeven, of in beeld de hoofdrolspeler de brief laten lezen, dan was het effect beduidend minder geweest.
Nu wordt actieve participatie van de lezer gevraagd, waardoor hij/zij meer betrokken raakt bij het verhaal.
Lees hier meer over Het Sollicitatiegesprek en de ideeën er achter.
2 Definitiekwestie
Het blijft lastig om een goede definitie te vinden van ‘een strip’.
Afhankelijk van wie je het vraagt, is het:
• Vooral Suske & Wiske
• Vooral Garfield
• Vooral een of andere obscure graphic novel die tieneronzekerheid verkent
Gelukkig zijn er mensen die jarenlang strips hebben gemaakt en bestudeerd.
Een aantal daarvan heeft de moeite genomen een definitie op te stellen van De Strip:
Zo zegt Scott McCloud (stripguru en maker van o.a. The Sculptor):
“Juxtaposed pictorial and other images in deliberate sequence, intended to convey information and/or produce an aesthetic response in the viewer.”
(uit Understanding Comics)
Naast elkaar geplaatste getekende of andere beelden in doelbewuste volgorde, met als doel informatie overdragen en/of een esthetische reactie teweeg te brengen bij de lezer.
Zo, da’s een hele mond vol!
Nog een?
Deze is van R.C. Harvey (ouwe rot die al decennialang (kranten)strips bestudeert):
“Comics are understood as narratives told by a sequens of pictures, with the dialogue of the characters incorporated into the pictures in the form of speech balloons.”
(uit The Art of the Comic Book)
Strips zijn vertellingen verteld in een volgorde van afbeeldingen, waarbij de dialoog opgenomen is in de afbeeldingen met behulp van tekstballonnen.
Harvey en McCloud zijn het deels eens, ze hebben het beiden over ‘volgorde’ (sequence). Maar opvallend is dat McCloud het ook heeft over het doel van de strip (informatie overdragen, of bewegen).
Bovendien neemt Harvey ‘tekst’ expliciet mee in zijn definitie, terwijl McCloud die er (bewust) uit laat.
Ok, nog eentje dan.
Will Eisner (stripgod) heeft het over:
“[comics are] deploying images and words within the limitations of the medium and with ambitious narratives and themes to attract and challenge ever more sophisticated and critical audiences.”
(uit Comics and Sequential art)
[strips] zetten beelden en woorden in binnen de beperkingen van het medium en met de ambitieuze vertellingen en thema’s om het steeds verfijndere en meer kritisch wordende publiek te boeien en uit te dagen.
Goddomme Will, da’s geen lichte taak!
Niet alleen pakt Eisner er ook de woorden weer bij, maar hij is ook nog eens een stuk uitgesprokener dan McCloud over wat een strip zou moeten doen! Was het bij McCloud nog voldoende om misschien gewoon ‘informatie over te dragen’, daar kom je bij Eisner niet mee weg. Nee, als stripmaker moet je hoge ambities hebben en dat verdomde verfijnde en kritische publiek niet alleen boeien, maar ook nog eens uitdagen.
Volgens Eisners definitie zou je wel eens kunnen stellen dat Garfield helemaal geen strip is!
Voor mij boden deze definities direct een uitdaging om te kijken waar de grens ligt van wat een strip is.
Zo kwam ik op ‘Stripmarktwerking’, gepubliceerd in Stripglossy 05
Daarin zien we eigenlijk een soort infographic die de kringloop ven een stripbeurs laat zien.
Het ontbreekt aan traditionele kaders en tekstballonnen.
Maar het zijn wel degelijk ‘juxtaposed images’ en ze zijn ook ‘inteded to convey information’. En misschien ‘producen’ ze ook nog een ‘aesthetic response in the viewer’.
Dus wat vind jij?
Is dit een strip?
3 Tekenstijl
Hoewel strips dus een blended-medium zijn (zie 1), ligt de focus van veel lezers toch op de kwaliteit van de tekeningen.
Niet zo gek misschien, vaak is het toch het eerste dat je ziet.
Maar het is goed om te bedenken dat waanzinnig goed tekenwerk nog niet garant staat voor een waanzinnig goede strip.
Zeker in het ‘avonturen genre’ lijkt het belangrijker om semi-realistische (dames) figuren te tekenen, dan je af te vragen of die het verhaal wel ten goede komen.
Naar mijn idee ligt veel te vaak de focus op het tekenwerk ten koste van het verhaal.
Terwijl de echte meesters juist tekenstijl inzetten in dienst van het verhaal.
Om aan te tonen dat een semi-realistische tekenstijl nog niet direct leidt tot een goede strip, besloot ik een klassieke Dagobert Duck strip te her-tekenen voor Stripglossy 06.
In tegenstelling tot bij het origineel, roept deze strip opeens allerlei vragen op:
Wat is dit? Een pratende eend? Die koffie drinkt?
Hoe dan?
Kortom de grap werkt gewoon minder goed.
Dit is een slechte strip, ook al is de tekenstijl misschien gaaf en semi-realistisch.
Lees hier meer over mijn versie van Koffie voor twee.
4. Interactie
Een van de grote verschillen tussen nu en zo’n twintig jaar geleden is de manier waarop schrijvers en tekenaars in direct contact met hun fans kunnen staan.
Dat biedt de unieke kans om mensen inspraak te geven in je werk, nog voor het goed en wel gepubliceerd is.
Hoewel misschien niet altijd wenselijk, op zijn minst de moeite waard om mee te experimenteren.
Ik deed dat voor mijn strip ‘Helden’ voor Stripglossy 07.
Daarin tekende ik kleine portretjes van zo veel mogelijk van mijn lezers.
Deze strip was tevens een campagne middel voor de Stripbattle om lezers te motiveren op mij te stemmen.
In de voorronde rondom deze strip haalde ik bijna 700 stemmen (!) op.
Lees hier meer over Helden en mijn Stripglossy campagne!
Meer van dit soort strips?
Zo, dat waren ze, alle vier mijn bijdragen aan de Stripglossy Battle.
Hopelijk heb ik een beetje duidelijk kunnen maken hoe ik bij iedere strip heb geprobeerd een specifiek kenmerk van het medium te belichten.
Zie je graag meer van dit soort strips?
Strips die je een beetje doen nadenken?
Strips die net wat anders zijn dan anders?
Help me dan de stripbattle finale te winnen!
Als dat lukt, mag ik in vier edities van de stripglossy drie á vier pagina’s vullen met mijn eigen werk.
Help mij winnen door op me te stemmen:
1. Ga naar stripglossy.nl/hugo-seriese
2. Laat een reactie achter (bijvoorbeeld ‘ik stem Hugo’)
3. Je hebt gestemd en hebt bijgedragen aan een divers stripklimaat!
Would be awesome!
‘geweid aan strips moet zijn: ‘gewijd aan strips’
Thanks Jehu!